Yeni milli təhlükəsizlik strategiyası Konqresə təqdim edilib – ABŞ RESPUBLİKAÇILARI ÇİN, RUSİYA VƏ İRANI HƏDƏFƏ GÖTÜRÜRLƏR
ABŞ Respublikaçıları Çin, Rusiya və İranı hədəfə götürürlər
Respublika Tədqiqat Komitəsinin milli təhlükəsizlik və xarici işlər üzrə hədəf qrupu (Nümayəndələr Palatasının üzvləri Mayk Conson və Co Uilsonun sədrliyi ilə 26 nəfər) yeni milli təhlükəsizlik strategiyasını Konqresə təqdim edib.
“ABŞ-ın möhkəmləndirilməsi və qlobal təhlükələrə qarşı mübarizə” adlı sənəd 139 siyasi tövsiyə ilə fəaliyyət planını özündə ehtiva edir. Sənədlə tanışlıq belə nəticəyə gəlməyə imkan verir ki, bu sənəd D.Tramp komandasının “fəal” xarici siyasi fəaliyyəti B.Obamanın “uğursuz siyasəti”nə qarşı qoyulmaqla tərtib edilib. Görünür, sənədin güddüyü yaxın məqsəd ABŞ prezidentinin payız seçkilərində qələbəsidir.
Hansı problemlərin həlli ABŞ-ın milli təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir? Hansı dövlətlər respublikaçı Vaşinqtonun dostları, rəqibləri və düşmənləri qrupunu təşkil edir? Xarici aləmin bu cür bölgüsü ilə bağlı hansı addımları atmaq təklif olunur?
Konqresə müraciətdə qeyd olunur ki, prezident D.Tramp vəzifəyə başladığı andan Amerika liderliyini və nüfuzunu bərpa edib, “Amerika hər şeydən öncə təhlükəsizlik və xarici siyasət sahəsində” öz proqramını irəli sürüb. Bu yanaşma dünyada Amerikanın qlobal maraqlarını təşviq edir. O güman edir ki, ABŞ “dünyada ən yaxşı xeyirxah gücdür və bizim gücümüz bütün dünyada insanlar üçün daha çox azadlıq, çiçəklənmə və potensial yaradır. “Amerika müstəsnalığı” ideyası yenidən parlaq işıq saçır”.
Bu arada dünyada tədricən soyuq müharibə dövrlərinə bənzər güclü rəqabət baş qaldırıb və ola bilsin ki, ABŞ-ın dominantlığının saxlanması üçün böyük təhlükə yoxdur, nəinki Çinin. Ardınca Rusiya gəlir. Onun məqsədi həm daxildə, həm də xaricdə avtoritarizmi inkişaf etdirməkdir. Rusiya bir neçə qonşu demokratiyaya müdaxilə edərək işğal edib, digər avtoritar rejimlərin dəstəklənməsinə kömək edir, öz qonşularını şantaj etmək üçün geniş təbii resurslarından istifadə edir və dezinformasiya kampaniyaları ilə Qərb demokratiyasını məhv etməyə çalışır. Rusiya ABŞ-a meydan oxumağa və NATO-nu pozmağa qadir olan silahlı qüvvələri saxlayır.
Beləliklə, Çinin iqtisadi və Rusiyanın hərbi yüksəlişi ABŞ üçün ən böyük strateji təhlükə yaradır, lakin İran (və Suriya) kimi “dələduz rejimlər” də son dərəcə təhlükəli olaraq qalır. İran nüvə silahı əldə etmək məqsədini davam etdirir, İsraili məhv etməyə çalışır və dünyada terrorizmin ən məhsuldar sponsorudur. Nəhayət, İŞİD və əl-Qaidə kimi sələfilər-cihadçılar qrupları bir sıra yeni “hərbi teatrları”, o cümlədən Afrikada, mənimsəyərək ABŞ-ın milli təhlükəsizliyi üçün əsas problemlərindən biri olaraq qalır.
Birinci bölüm
Kommunist Çini: Amerikanın əsas təhlükəsinə qarşı yeni strategiya. ÇXR prezidenti Si Tszinpin, “çağdaş yaddaşda ÇXR-in ən avtoritar hökmdarı” hakimiyyəti istənilən Çin liderindən daha çox öz əlində cəmləşdirib. 2018-ci ilin martında Milli Şura Konstitusiyaya ÇXR rəhbəri seçkisinin sayına məhdudiyyətləri ləğv edən düzəlişlər olunmasına yekdilliklə səs verib.
Prezident Sinin dövründə Çin KİV və İnternet sahəsində daha totalitar olub, öz vətəndaşları üzərində diqqətlə düşünülmüş nəzarət sistemi yaradıb, dinlərin “sinizasiyası” strategiyasını qəbul edib ki, bu da dini etiqada sosialist forması verərək onun bütün aspektlərinə nəzarət edir. Si “milli cavanlaşma haqda Çin arzusu”na nail olunması, hərbi və iqtisadi hökmranlıq barədə öz baxışlarını açıqlayıb.
Əksər ekspertlərin qeyd etdiyi kimi, bu arzu ABŞ-ın rəhbərliyi altında beynəlxalq sistemi ÇXR-in rəhbərliyi altında sistemə çevirməkdən ibarətdir.
Çin ÜDM ($14,14 trln.) üzrə dünyada ikinci böyük iqtisadiyyata və alıcılıq qabiliyyəti pariteti üzrə ən böyük ÜDM-ə ($27,31 trln.) malikdir. 2000-ci ildə ÇXR dünya iqtisadiyyatının yalnız 4%-nə, ABŞ isə 31%-nə nəzarət edirdi. Bu gün Çinin 15% payı var, ABŞ-ın payı isə 24%-ə enib.
2005-ci ilin yanvarından 2019-cu ilin dekabrına qədər ABŞ Amerika iş yerlərini və iqtisadiyyatı dəstəkləyən $180 mlrd.-dan çox Çin investisiyası alıb. 2019-cu il fevralın 25-nə olan vəziyyətə görə, NASDAQ, Nyu-York Fond Birjasında və NYSE American-da $1,2 trln.-luq ümumi bazar kapitallaşması ilə 156 Çin şirkəti qeydiyyatdan keçib.
Lakin bu uğurlar bütün dünyada əqli mülkiyyətin oğurlanması qlobal proqramının nəticəsidir ki, 2013-cü ildən 2017-ci ilədək müddətdə bundan iqtisadi zərər $1,2 trln. təşkil edib. ÇXR ABŞ-a və digər ölkələrə kritik mühüm texnologiyalara sistematik hədəflənmək üçün beynəlxalq elmi əməkdaşlıq adı altında minlərlə çinli tələbə göndərir.
Pekin tənqidi yatırtmaq və ÇXR-ə müsbət baxışları təşviq etmək üçün ABŞ və digər demokratiyalara, bəzən akademik dairələrə, KİV, biznes və mədəniyyət institutlarına yönələn siyasi müharibə və dezinformasiya kampaniyaları keçirir. Bu zaman “Konfusiya institutları” və tələbələr arasında Çinpərəst siyasi maraqları təşviq edən Amerika universitetlərində Çin dili mərkəzlərindən istifadə olunur. Konfusiya institutları 100-dən çox Amerika kollecində yerləşir və ÇXR hökumətindən $150 mln.-dan çox dəstək alıblar.
Çinə qarşı mübarizə minimum beş müxtəlif sahədə başlanmalıdır:
1. Sənaye casusluğunu, əqli mülkiyyət oğurluğunu və Çinin zərərli iqtisadi davranışını dəf etmək lazımdır;
2. Çin siyasi təsirini və dezinformasiya kampaniyalarını dayandırmaq lazımdır;
3. Çində insan hüquqlarının pozulmasının qarşısını almaq lazımdır;
4. Çinin qlobal hərbi modernləşdirilməsinin qarşısını almaq lazımdır;
5. ABŞ-ın Hind-Sakit okean regionunda alyanslarını möhkəmləndirmək lazımdır.
ÇXR-də COVİD-19-un mənşəyi haqda dezinformasiyanın yayılması və virusun laboratoriyada yaradılması ilə bağlı ABŞ hərbi idarəsinin ittihamları ÇXR üçün ABŞ-ın əlverişli obrazını formalaşdırmaqdan ötrü Amerika həyatının bir çox tərəflərinin təhrif olunması üzrə əməliyyatları davam etdirdi.
Bu prosesdə ABŞ-ın bütün ərazisi boyunca ictimai rəyin formalaşması üçün istənilən vaxt istifadə oluna bilən mürəkkəb dağıdıcı şəbəkə yaradılıb. 2019-cu ildə ekspert (P.Mettis) bildirib ki, o, bir neçə saat ərzində “ABŞ-da 250-dən çox təşkilatı üzrə çıxara bilər ki, bunlar ÇKP (Çin Kommunist Partiyası) vahid cəhbəsinin fəaliyyətinin dəstəklənməsilə bağlı fəal iş aparırlar”.
Konqres Sintszyan, Tibet və Honkonqda insan hüquqlarının pozulmasına görə məsuliyyət daşıyan ÇKP-nin yüksək vəzifəli üzvlərinə qarşı sanksiyalar tətbiq etməli, Qlobal Maqnitski qanunundan daha fəal şəkildə istifadə etməli və Sintszyanda insan hüquqlarının pozulmasına reaksiya verilməsinin ABŞ və Çin münasibətlərinin mərkəzi aspekti olması barədə siyasi bəyanat qəbul etməlidir.
Çinin hərbi modernləşdirilməsi tarixdə ən sürətli proseslərdən biri olub, bu gün onun ordusu ABŞ-dan sonra dünyanın ikinci ən böyük ordusudur. Bəzi hesablamara görə, HDD ümumi aktivlər üzrə dünyada ən böyükdür. Belə hesab edirlər ki, ÇXR “İpək Yolu” təşəbbüsünə arxalanaraq 2030-cu ilə qədər yüksək texnologiyalar sahəsində müharibəni qazanmağa çalışır ki, bu da Pekinin hakimiyyətini bütün dünyada qəbul etdirməyə imkan verəcək.
Tramp administrasiyası ÇXR ilə qarşıdurmada Hind-Sakit okean regionunda Hindistanı öz strategiyasının təməl daşı edib. Bu ölkə ardıcıl olaraq Çinə qarşı olub (o cümlədən onun Cənubi Çin dənizinə təsirinə qarşı mübarizə yolu ilə) və Cənub-Şərqi Asiyada sələfi-cihadçılarla mübarizədə ABŞ ilə sıx əməkdaşlıq edib.
Regionda əsas tərəfdaşlar Tayvan, Filippin (son bir neçə ildə RF və ÇXR ilə yaxınlaşıb) və İndoneziyadır- Cənub-Şərqi Asiyanın ən böyük iqtisadiyyatı və ABŞ-ın Hind-Sakit okean regionunda təhlükəsizlik sahəsində əsas tərəfdaşı. Müttəfiqlik əlaqələrinin qurulmasında mühüm vasitə azad ticarət haqqında sazişdir. ABŞ bu sazişi Vyetnam, Malayziya və hazırda iqtisadi baxımdan Çindən asılı olan Monqolustan ilə bağlamalıdır. Afrika Çinin bu ölkə vasitəsilə artan təsirinə qarşı müqavimət göstərmək üçün Keniya ilə belə bir saziş bağlamalıdır.
İkinci bölüm
Rusiya: Təcavüzün durdurmaq strategiyası vasitəsilə aradan qaldırılması. Rusiya ABŞ-a təhlükə yaradan “hərbi və ümumi imkanlar baxımından ən bacarıqlı ölkədir”.
V.Putinin avtoritar rejimində Rusiya öz qonşularının ərazilərinin bir hissəsini işğal və ilhaq edib (Gürcüstan 2008-ci il, Ukrayna 2014-cü il), bir çox Qərb demokratiyalarında demokratik seçkilərin pozulması üçün dezinformasiya kampaniyalarında iştirak edir, qətl məqsədilə kimyəvi maddələrdən sui-istifadə edib, Suriyada İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu (İİKK) və “Hizbullah” ilə hərbi əməliyyatları koordinasiya edib, həmçinin Əfqanıstanda “Taliban” hərəkatını dəstəkləyib. Yaxın Şərqdə ABŞ-ın Fars körfəzindəki ənənəvi müttəfiqləri və NATO-nun müttəfiqi Türkiyə ilə əlaqələri möhkəmləndirir, Liviyada general Xəlifə Həftarın sabitliyi pozan hərbi kampaniyasını dəstəkləyir.
RF “Avropa strukturlarını sıxışdırmaq və Avropa qətiyyətini sındırmaq üçün” böhran yaratmaq məqsədilə Avropaya miqrasiyanın qəsdən gücləndirilməsini həyata keçirir. Latın Amerikasında Putin N.Maduronun sosialist diktaturasını dəstəkləmək üçün Venesuelaya qoşun göndərib. Rusiya ABŞ-ın sanksiyalarını açıq şəkildə pozaraq Şimali Koreyaya neft satıb. Balkanlarda Monteneqroda hərbi çevriliş cəhdini dəstəkləyib ki, bu ölkənin NATO-ya daxil olmasına maneçilik törətsin.
Hərbi Kəşfiyyat Agentliyinin (DİA) məlumatına görə, “Çin və Rusiya 1950-ci illərin ortalarından başlayaraq hər zaman olduğundan daha çox bərabərdirlər və ehtimal ki, münasibətlər möhkəmlənəcək” ki, bu da regonal münaqişələr riskini, xüsusilə də Yaxın Şərqdə və Şərqi Asiyada artıracaq.
Rusiyanın təcavüzkarlığının və antidemokratik səylərinin böyük hissəsi Putinin Rusiyanı dünya səviyyəsində fövqəldövlət kimi təqdim etmək istəyindən qaynaqlanır. Onun rejimi Kremlin xarici siyasi gündəliyinə nail olmaq üçün dezinformasiya kampaniyaları, kiberhücumlar, siyasi təsir üzrə əməliyyatlara başlayıb. Bu baxımdan Rusiyanın siyasi müharibəsi Avropada böyük uğurlara gətirib çıxarıb.
Beynəlxalq münasibətlər üzrə Avropa Şurası Rusiyapərəst və Amerika əleyhinə siyasi partiyaların xeyli artdığını müəyyən edib ki, onların çoxunun Kreml ilə birbaşa əlaqələri var. 2019-cu ildə keçirilmiş Gallup sorğusuna əsasən, son illər Rusiyanın bütün dünyada təqdir reytinqi əhəmiyyətli dərəcədə artıb.
Putin həmçinin Rusiyanın qlobal hərbi iştirakını yaratmağa çalışır, Amerikanın təsirinin qaşısını almaq üçün strateji olaraq dünyanın qaynar nöqtələrində Rusiya qoşunlarının kiçik bölmələrini yerləşdirir. Mahiyyətcə, Putin “təsir sahələri”ni bərpa etməyə və “masa arxasında yer” tutmağa çalışır ki, Rusiyanın maraqları naminə yeni beynəlxalq düzənin vasitəçisi və təşkilatçısına çevrilsin.
Hədəf qrupunun Rusiya ilə mübarizə üzrə strategiyası aşağıdakı üç addımı əhatə edir:
1. Konqresin nə zamansa Rusyaya qarşı təklif etdiyi sanksiya paketindən də sərt sanksiya paketinin qəbulu;
2. NATO və Rusiyanın təcavüzü ilə üzləşən digər tərəfdaşlar və müttəfiqlər tərəfindən ABŞ-ın dəstəyinin gücləndirilməsi;
3. Rusiya daxilində demokratikyönlü hərəkata dəstək və rus xalqına birbaşa müraciət.
Rusiya özünü terrorizmə qarşı mübarizə üzrə tərəfdaş kimi təqdim etsə də Konqres İİKK, “Hizbullah”, “Taliban” və Rusiyanın neoimperiya hərəkatını dəstəklədiyi üçün bu ölkəni terrorizmin dövlət sponsoru adlandırmalıdır.
Dövlət Departamenti aşağıdakı silahlı formalaşmaların xarici terror təşkilatları kimi tövsif edilib-edilməməsi barədə Konqresə hesabat verməlidir:
1. Donbass regionunda Rusiya tərəfindən nəzarət olunan və ya dəstəklənən quruluşlar;
2. DXR və LXR-yə nəzarət edən və ya onunla əlaqəli olan şəxslər.
K
onqres Rusiyanın neft-qaz layihələrinə yardım edən üçüncü tərəflərə ikinci sanksiyaları tətbiq etməlidir, istər texnologiyaların təqdim olunması, istərsə də boru kəmərlərinin tikintisi yolu ilə. Bu cür sanksiyalar “Nord Stream 2” layihəsinin başa çatmasını dəstəkləyən təşkilatları konkret olaraq əhatə etməlidir. Konqres Rusiyanın təcavüzkar və sabitliyi pozan davranışı maliyyələşdirməsini çətinləşdirmək üçün yeni Rusiya suveren borcunun alınmasını qadağan etməlidir.
Rusiyaya qarşı sanksiyalar onun dezinformasiya kampaniyalarının liderlərinə şamil olunmalıdır. Hazırkı sanksiyalar Putinin keçmiş sovet respublikalarının suverenliyini sarsıdan xarici dostlarına kifayət qədər yönəlməyib.
Gürcüstanda ən zəngin adam olan Bidzina İvanişvili Putinin yaxın müttəfiqidir və Gürcüstanda sabitliyin pozulmasında Rusiyanın adından iştirak edir. Viktor Medvedçuk ukraynalı oliqarx və Rusiyanın ölkə daxilində dezinformasiyanın yayılmasına yönəlmiş səylərinə fəal yardım etmək üçün öz media- imperiyasından istifadə edən etibarlı şəxsdir.
Konqres Rusiyanı SWIFT beynəlxalq kodlar sistemindən uzaqlaşdırana qədər Dünya banklararası maliyyə telekommunikasiyaları Cəmiyyətinə (SWIFT) qarşı sanksiyalar tətbiq etməlidir. ABŞ İrana qarşı bu strategiyadan səmərəli istifadə edib. Bu, faktiki olaraq Rusiya biznesini və neft şirkətlərini qlobal maliyyə sistemindən təcrid edərdi, çünki beynəlxalq ödənişlərin əksəriyyəti SWIFT-dən keçir.
Konqres Rusiyanın təcavüzü halında ABŞ və onun müttəfiqlərinin aktivləri ələ keçirəcəklərini və donduracaqlarını nümayiş etdirən müntəzəm açıq “maliyyə təlimləri” təyin etməlidir, Baltikyanı ölkələrə qarşı sovet anneksiyasının ABŞ tərəfindən tanınmaması haqqında 1940-cı il bəyannaməsi kimi. Krımın anneksiyasının tanınmaması haqqında qanun 12 mart 2019-cu il Palata tərəfindən qəbul edilib, lakin hələ Senat tərəfindən təsdiqlənməyib.
Senat tərəfindən deyil, Nümayəndələr Palatası tərəfindən qəbul edilmiş Gürcüstanın dəstəklənməsi haqqında qanun Rusiyanın dezinformasiyasının qarşısının alınması və Gürcüstanın təhlükəsizlik tələbatının təmin edilməsi üçün ABŞ-ın Gürcüstanla necə işləyə biləcəyinə dair məruzənin təqdim olunmasını tələb edir.
Üçüncü bölüm
Yaxın Şərqdə Amerika maraqlarının genişləndirilməsi, İrana və cihadçı terror hərəkatına qarşı mübarizə. İran Silahlı Qüvvələrinin iki əsas birbaşa məqsədi var:
1. Onun rejiminin sağ qalmasını təmin etmək;
2. ABŞ və onun müttəfiqlərini təhdid etmək üçün Yaxın Şərqdə dominant mövqe qazanmaq.
İran “Hizbullah modeli” – ABŞ-ın regiondakı təsirini azaltmaq üçün terror qruplaşmalarına dəstək yolu ilə regionda zəif və asılı hökumətlərin yaradılması –istifadə edir. İİKK İraq, Suriya və Livan vasitəsilə İrandan İsrail sərhəddinə qədər əraziyə nəzarət edən “quru körpü” yaratmaq üçün nəzərdə tutulmuş on minlərlə yaraqlıdan ibarət dünya legionunu yaradıb, ona sponsorluq və komandanlıq edir.
2019-cu ildə İran təsdiqləyib ki, İİKK təkcə Suriya və İraqda 100000 döyüşçüyə komandanlıq edir, həmçinin Yəməndə radikal husit döyüşçülərini silahlandıraraq onlara ballistik raketlər verib ki, bunlardan Səudiyyə Ərəbistanına hücum etmək üçün istifadə olunub.
Müqayisə üçün qeyd edək ki, İŞİD özünün pik həddində cəmi 33000 döyüşçüyə komandanlıq edib. Suriyada müharibə İrana öz “xarici legionunu” genişləndirmək üçün görünməmiş fürsət verib və onun quru körpüsünün əsasını qoyub”.
Nüvə sövdələşməsi İrana $100 mlrd.-dan çox dondurulmuş aktiv verib ki, rejim bundan terrorizmin maliyyələşdirilməsində istifadə edib. Prezident Obama İŞİD ilə müharibədə İran və onun qoşunlarının timsalında potensial tərəfdaşları görüb, o, İranın ali rəhbəri Ayətullah Xameneiyə məktub göndərərək bildirib ki, ABŞ ilə İran İraq və Suriyada İŞİD-ə mübarizədə “ortaq maraqlar”a malikdir.
Dövlət katibi Pompeo yeni nüvə sazişinin imzalanması üçün İranın yerinə yetirməli olduğu 12 bəndi açıqlayıb: terrorizmə dəstəyi, regionda sabitliyi pozan davranışı, ballistik raketlərin və nüvə proqramının işlənib hazırlanmasını birdəfəlik dayandırmaq. ABŞ-ın sanksiyaları humanitar yardım, dərmanlar, tibbi cihazlar və qida məhsullarına şamil edilmir.
2020-ci ilin yanvarında ABŞ xüsusi ABŞ-İsveçrə kanalı ilə İrana dərman göndərilməsini başa çatdırıb. Tramp pandemiya ilə əlaqədar İrana tibbi qurğular göndərməyi təklif edib, lakin ali lider yardımı qəbul etməyib və virusu ABŞ-ın yaratması, Amerika tibb cihazlarının İranda ancaq virus yayacağı ilə bağlı Çin hökumətinin sui-qəsd nəzəriyyəsini dəstəkləyib.
ABŞ Amerika ilə azad ticarət haqda saziş imzalamağa can atan Böyük Britaniyaya əsas təsir vasitələrinə malikdir. Vaşinqton Londonu İrana qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə sövq etmək üçün bu vasitədən istifadə etməlidir. 31 Mart 2020-ci il tarixində COVID-19 pandemiyasına cavab olaraq INSTEX vasitəsilə Aİ və İran arasında ilk əməliyyat uğurla başa çatdırılıb. Əgər Aİ sanksiyalaşdırılmış təşkilatlarla birbaşa sövdələşmələr bağlaya bilərsə, ABŞ-ın İrana qarşı sanksiyaları öz mənasını itirəcək.
Konqres tələb etməlidir ki, Tramp administrasiyası İranın ali liderinin maliyyə imperiyasını təşkil edən holdinq qruplarının və fondların iranlı rəhbərlərini cəzalandırmaq üçün Qlobal Maqnitski Qanununun səlahiyyətlərindən istifadə etsin, habelə İİR-in yayımına sanksiyalar tətbiq etsin, belə ki, o, dezinformasiya yayılması və rejimin təbliği ilə yanaşı işgəncə qurbanları olmuş siyasi məhbusların məcburi etiraflarını mütəmadi olaraq yayımlayır.
Konqres dövlət katibi Pompeonun on iki bəndini əlavə bəndlə dəstəkləməli və genişləndirməlidir. Bu bənd İrandan dinc etirazlara icazə verilməsini, siyasi məhbusların azad olunmasını və insan hüquqlarının pozulmasına son qoyulmasını tələb etməlidir.
Sələfi-cihadçılar hərəkatı istənilən başqa dinə, islamın istənilən başqa ənənəsinə ölümlə cəzalandırılan cinayət kimi baxır. Və buna görə də “biz terroristlərə qarşı çıxdığımız zaman, onların öz vəhşiliklərinə haqq qazandırmaq üçün istifadə etdikləri ideyalara da qarşı çıxmalıyıq”.
2014-cü ilin iyun ayından 2018-ci ilin fevral ayına qədər İŞİD İraq və Suriyanın hüdudlarından kənarda 140-dan çox terror hücumu törədib, nəticədə bütün dünya üzrə ən azı 2043 nəfər həlak olub. İŞİD-in fəaliyyət göstərdiyi münaqişə zonalarında həlak olanların sayı xeyli çox olub: 2014-cü və 2019-cu illər arasında İŞİD 27947 ölümə səbəb olub.
İraq, Suriya, Yəmən, Liviya, Somali, Mali, Nigeriya, Əfqanıstan və Cənubi Asiyanın bəzi yerlərində dağılmaqda olan hökumətlər tərəfindən yaradılan hakimiyyət boşluğu əl-Qaidə və İŞİD-in genişlənməsində ən böyük amilə çevrilib.
Yaxın Şərqdə ərəb təhsil proqramının ətraflı icmalı antisemitizmi, Xolokostun inkarını və terrorizmi təbliğ edən dərsliklər ortaya çıxarıb. Tədricən bəzi yaxşılaşmaya baxmayaraq, Səudiyyə Ərəbistanının dərslikləri sələfi ideologiyasını, yəhudilərə və xristianlara qarşı ədavəti öyrətməkdə davam edir. Qətər, Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ şiələr, ələvilər, xristianlar və yəhudiləri məhv etməyə çağıran klerikalın çıxışlarına icazə veriblər.
Ənənəvi olaraq islamda sünniliyin öyrənilməsi üzrə ən hörmətli mərkəz olan Əl-Əzhər Vatikanla insan ləyaqətinin qorunmasının və dini məqsədlər üçün zorakılıqdan imtina etməyin vacibliyinə dair tarixi saziş imzalayıb. Ənənəvi olaraq sələfi ideologiyasının yayıcısı olan Səudiyyə Ərəbistanının rəhbərlik etdiyi Dünya Müsəlmanları Liqası Xolokostun tanınmasına dair görünməmiş bəyanat verib və Osvensimə səfər edib.
Hədəf qrupu üç hissədən ibarət strategiyanı dəstəkləyir:
1. Sələfi-cihad ideologiyasına qarşı mübarizə;
2. Onların sığınacaqlarının məhv edilməsi;
3. Ekstremistlərin maliyyələşdirilməsinin və onlara dövlət dəstəyinin qarşısının alınması üzrə iş.
“Əgər cihadçılığa qarşı mübarizə Amerikanın Yaxın Şərqdə prioritetidirsə, bu, qonşu sünni dövlətlərlə, əsasən Səudiyyə Ərəbistanı, BƏƏ və Türkiyə ilə münasibətlərin möhkəmləndirilməsini tələb edir.
Dördüncü bölüm
Beynəlxalq düzənin Amerika dəyərləri əsasında dəstəklənməsi. Yaradılmasına ABŞ-ın kömək etdiyi beynəlxalq təşkilatlardan bəziləri Amerikanın təhlükəsizliyinə, suverenliyinə daha çox təhlükə yaradır və öz məqsədləri üçün insan hüquqlarının əhəmiyyətini təhrif etməyə çalışırlar.
Çin, Rusiya, İran, Şimali Koreya, Venesuela, Kuba və Suriya avtoritar rejimlər hesab olunur, azadlığa və insan hüquqları haqqında ənənəvi təsəvvürlərə hörmət etmirlər. Çin və Rusiya da tiran rejimləri dəstəkləyən inkişaf siyasətinin köməyilə öz avtoritar idarəetmə modellərini yaymaq üzərində işləyiblər.
“Nəticədə demokratiya, avtokratiya və tirançılığın bərabər statusa malik olması, zalımların və insan hüquqlarına hörmət edənlərin ümumi statusa malik olması faktı BMT-nin ciddi hüquq-müdafiə problemlərinin bir qismini həll etmək qabiliyyətində fundamental zəifliklər yaradır”.
ABŞ-ın inkişaf məqsədilə yardımı müstəsna olaraq Amerikanın milli maraqlarını dəstəkləməlidir.
Rusiya Today (RT) və Çin Mərkəzi Televiziyası (CCTV) öz ölkələrinin xarici siyasətini və onların dəyərlərini fəal şəkildə təşviq edirlər. Yenidən qurulan USIA, sadəcə, qlobal informasiya agentliyi olmalı deyil, Amerika və onun dəyərlərini təşviq etməlidir.
Nəticələr
Yeni qlobal təhdidlər ABŞ-ın liderliyini əvvəllər olduğundan daha zəruri edir. Amerikalılar bizim Vətənə və bütün dünyaya qarşı təhdidlərə dayanmaq üçün yenidən və yenidən çağırışları qəbul edirlər. Bizim uğurumuz azadlıq idealları, insan hüquqları və açıq bazarlarla qeyd edilən milli xarakterimizlə şərtləndirilir. Bu, Amerika həyat tərzinin şübhə altına alınması ilə bağlı ilk hal deyil. İstər İkinci Dünya Müharibəsi, istər soyuq müharibə və ya terrorizmə qarşı qlobal müharibə zamanı mühafizəkarlar həmin prinsiplərə əsaslanmış qərarları qəbul ediblər.
Bu kritik dönəmdə dünya liderliyindən geri çəkilmək təkcə Rusiya, Çin, İran və sələfi-cihadçı terror hərəkatının güclənməsi demək deyil, həm də bütün dünyada azadlıq və çiçəklənmədən geri çəkilmək, eləcə də milli təhlükəsizliyimizə və iqtisadi çiçəklənməyə təhlükə deməkdir.
Bu hesabatda Respublika Tədqiqat Komitəsinin milli təhlükəsizlik və xarici məsələlər üzrə hədəf qrupu Amerikanın gücünü saxlamaq, azadlıq, insan hüquqları və açıq bazarlara əsaslanan beynəlxalq düzəni qorumaq üçün Konqresə 130-dan çox yeni siyasi qərar tövsiyə edir. Bu gündəlik Amerikanın möhkəmləndirilməsi və qlobal təhdidlərə qarşı dayanmaq üçün Konqresə örnək olmalıdır.
* * *
“ABŞ-ın möhkəmləndirilməsi və qlobal təhlükələrə qarşı mübarizə” sənədin TÖVSİYƏ SİYASƏTİ
Kommunist Çini: Amerikanın əsas təhdidinə qarşı yeni mübarizə strategiyası, Çində sənaye casusluğuna və əqli mülkiyyət oğurluğuna qarşı mübarizə.
1. Əqli mülkiyyət oğurluğuna görə cinayət işinin qaldırılması imkanlarının genişləndirilməsi, ticarət sirrlərinin qorunması haqda qanunun eksterritorial tətbiqinin təmin edilməsi;
2. Çin müəssisələrindən ABŞ-da proseslərə xidmət etmək üçün agent təyin etməyi tələb etmək;
3. Özəl sektor tərəflərinin əqli mülkiyyət oğurluğuna görə Çin şirkətlərindən məhkəmə kompensasiyasına nail olmasına imkan vermək üçün suveren immunitetdən sui-istifadəni aradan qaldırmaq.
4. Kommersiya fəaliyyəti haqqında qanuna uyğun olaraq xarici dövlətlərin korporativ filiallarına qarşı məhkəmə iddialarına icazə verilməsi üçün xarici suveren immunitetlər haqda qanuna düzəlişlər etmək;
5. ABŞ-da biznes apararkən suveren immunitet hüququ ilə bağlı istənilən potensial iddialardan əl çəkməyi Çin firmalarından tələb etmək;
6. Kommersiya sirrinin oğurlanması hallarını asanlaşdırmaq üçün tariflər haqqında qanunun 337-ci maddəsində sübutlara tələblərdə islahatlar etmək;
7. Konqres Amerika əqli mülkiyyətini oğurlayan şirkətlərə sanksiya tətbiq etməli və belə şirkətləri identifikasiya edən hesabat tələb etməlidir;
8.Maliyyə Nazirliyindən ABŞ şirkətindən əqli mülkiyyəti oğrulayan şirkətlər və ya oğurlanmış əqli mülkiyyətdən istifadə edən şirkətlər göstərilməklə illik hesabatın təqdim olunmasını tələb etmək;
9. ABŞ qanunlarını pozan xarici şirkətləri cəzalandırmaq üçün variant kimi Ticarət Nazirliyinin qadağan olunmuş şəxslərin siyahısını kodlaşdırın;
Çində Amerika tədqiqat institutlarında və akademik dairələrdə əqli mülkiyyət oğurluğuna qarşı mübarizə;
10. Çin hökumətindən birbaşa və ya dolayısı ilə maliyyələşmə alan xarici tələbələr üçün viza açıqlama tələbini qəbul etmək;
11. Çində əqli mülkiyyətin oğurlanmasının yumşaldılması və Çin xalq-azadlıq ordusu və Dövlət Təhlükəsizliyi Nazirliyi ilə əlaqəli olan tədqiqat müəssisələrinin siyahısının tərtib edilməsi üçün Dövlət Departamentinin vizalarının yoxlanılması mexanizminin effektivliyi barədə hesabat tələb etmək;
12. Tələbə vizası sahiblərindən əgər onlar ixtisaslaşmanı dəyişdirirlərsə və ABŞ-a təkrar giriş zamanı vaxtaşırı təkrar yoxlama tələb edirlərsə, Daxili Təhlükəsizlik Departamentinə məlumat vermələrini tələb etmək;
13. Çin Amerika universitetlərindən və tədqiqat institutlarından əqli mülkiyyət oğurluğunu dayandırmayana qədər Çin hökumət məmurları, həqiqi hərbi qulluqçular, Çin hərbçiləri və ÇKP-dəki yüksək vəzifəli məmurlar və onların yaxın qohumları üçün vizaları ləğv etmək;
14. Bizim universitetlərin müdafiəsi haqqında qanun qəbul etmək;
15. Konqres tələb etməlidir ki, Müdafiə Nazirliyinin tədqiqatları üzrə qrantların iddiaçıları alıcılardan heç birinin heç zaman istedadların seçilməsi üzrə Çin proqramında iştirak etmədiyini təsdiq etsinlər;
16. Çinin ABŞ vergiödəyiciləri tərəfindən maliyyələşdirilən tədqiqatlardan və ABŞ-ın tədqiqat institutlarının Çin tərəfindən maliyyələşdirilməsindən nə dərəcədə faydalandığını ətraflı təsvir edən hesabat tələb etmək;
17. Kəşfiyyatçılar və milli təhlükəsizlik üzrə mütəxəssislər üçün təhlükəsiz karyera keçidləri haqqında qanun qəbul etmək;
Çin Kommunist Partiyası ilə bağlı hiylələrin ifşa edilməsi
18. Kritik mühüm yeni, fundamental və ikili təyinatlı texnologiyaların narahatlıq doğuran ölkələrə ötürülməsinin qarşısının alınmasına yardım etmək üçün kritik texnologiyalar və təhlükəsizlik üzrə idarə yaratmaq;
19. Çin şirkətlərindən ÇKP-nin daxili komitələrinin və Çin hökuməti tərəfindən göstərilən maliyyə dəstəyinin açıqlanmasını tələb etmək;
20. Xarici holdinq şirkətlərinin məsuliyyəti haqqında qanun qəbul etmək;
21. 5G təhlükəsizliyinə yardım haqqında qanun qəbul etmək. Çində siyasi təsir və dezinformasiya kampaniyalarının dayandırılması;
22. Dövlət tərəfindən dəstəklənən dezinformasiya şəbəkələrinin sanksiyası üçün yeni səlahiyyətlər yaratmaq və ÇKP-nin işi üzrə birləşmiş cəbhəyə belə sanksiyaların tətbiqini həvalə etmək;
23. Universitetlərimizin ÇKP təbliğatından qorunması üçün qanunvericilik qəbul etmək;
24. Beyin mərkəzlərindən və qeyri-kommersiya təşkilatlarından bəzi xarici şirkətlərin ildə $50000-dən çox məbləğdə üzvlük haqları barədə məlumatı açıqlamağı tələb etmək;
25. Dövlət tərəfindən dəstəklənən pozucular üçün cəzaları sərtləşdirməkdən ötrü FARA-nı gücləndirmək, xarici hökumət tərəfindən birbaşa təbliğatdan imtinanı tələb etmək, onun açıq məlumat bazasını yaxşılaşdırmaq və bəzi xarici özəl sektor subyektləri üçün istisnaları ləğv etmək;
İnsan hüquqları və beynəlxalq institutlar
26. Çin hökumətinin və Kommunist Partiyasının siyasi təsirlərinə qarşı mübarizə haqqında qanun qəbul etmək;
27. Çen Tsyuanqoya, ÇKP-nin digər yüksək vəzifəli üzvlərinə və Çinin Sintszyan, Tibet və Honkonqda insan hüquqlarının pozulmasına görə məsuliyyət daşıyan digər vəzifəli şəxslərinə qarşı sanksiya tətbiq etmək;
28. Sintszyanda insan hüquqlarının pozulmasına reaksiyanın ABŞ və Çin arasında münasibətlərin mərkəzi aspekti olması barədə siyasi bəyanat qəbul etmək;
29. Təkzib olunan prezumpsiya yaradın ki, Sintszyandan gələn mallar tariflər haqqında qanunun 307-ci maddəsinə uyğun olaraq onların idxalının qadağan edilməsi məqsədilə məcburi əmək məhsulları sayılır;
30. GAO-nun Dövlət Departamenti və Milli Demokratiya Fondu vasitəsilə Çinə daxil olan demokratiya və insan hüquqları ilə bağlı cari maliyyələşmənin effektivliyi barədə hesabat hazırlamasını tələb etmək;
31. Prezidentin ÜST-dən çıxmaqla bağlı səylərini qanunvericilik şəklində dəstəkləmək və dəstəyi səhiyyə sahəsində digər qlobal təşəbbüslərə yönəltmək;
32. Konqresin Çin üzrə İcraiyyə Komissiyasından (CECC) Çinin beynəlxalq təşkilatlara məcburi təsiri və onun Kommunist Partiyasının fəlsəfəsi əsasında insan hüquqlarına yenidən baxılması üzrə səyləri barədə hesabat tələb etmək;
33. ÇKP tərəfindən gözdən salınmış beynəlxalq təşkilatların maliyyələşdirilməsini azaltmaq;
34. Dövlət Departamentindən Çinin standartlaşdırma üzrə əsas beynəlxalq orqanları və digər çoxtərəfli təşkilatlara nəzarətilə bağlı səylərinə qarşı mübarizə strategiyasını hazırlamağı tələb etmək;
35. Dövlət katibinə Çinin qlobal hərbi modernləşdirilməsinə qarşı ÜST çərçivəsində Tayvan üçün müşahidəçi statusunun bərpası strategiyasının hazırlanmasını həvalə etmək;
36. Müdafiə Nazirliyindən ABŞ-da fəaliyyət göstərən kommunist Çinin hərbi şirkətlərinin siyahısını dərc etməyi tələb etmək;
37. Müdafiə Nazirliyinə hipersəslər texnologiyasının təhlükəsiz inkişafı üçün dövlət-özəl tərəfdaşlığın mümkünlüyünün araşdırılmasını həvalə etmək;
Hind-Sakit okean regionunda və onun hüdudlarından kənarda bizim alyansların və tərəfdaşlığın möhkəmləndirilməsi
38. Cənubi Çin dənizi və Şərqi Çin dənizi ilə bağlı sanksiyalar haqqında qanun qəbul etmək;
39. Tramp administrasiyasını Hindistanla ticarəti genişləndirməyə və insan hüquqlarının yaxşılaşdırılmasına nail olmağa təşviq edin;
40. ABŞ və Hindistan arasında əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi haqqında qanun qəbul etmək;
41. Tramp administrasiyasını Tayvan ilə azad ticarət haqqında sazişə dair danışıqlara başlamağa təşviq edin;
42. Tramp administrasiyasını ilk növbədə Filippin və İndoneziya və şərti olaraq Vyetnam ilə azad ticarət haqqında sazişlərə diqqət yetirməyə təşviq edin;
43. Qonşular arasında ticarət haqqında üçüncü Monqolustan qanununu qəbul etmək;
44. Tramp administrasiyasını Çinin Afrikada artan təsirinə qarşı dayanmaq üçün Keniya ilə azad ticarət haqqında saziş imzalamağa təşviq edin;
45. Tramp administrasiyasını Braziliya ilə azad ticarət haqqında sazişə dair danışıqlara başlamaq üçün təşviq edin;
Rusiya: durdurma strategiyası vasitəsilə aqressiyanın qarşısının alınması
Rusiyaya qarşı sanksiyaların güclənməsi
46. Rusiyanı terrorizmin dövlət sponsoru təyin etmək;
47. Rusiyanın xüsusi neft və qaz layihələrini, “Şimal Axını-2” layihəsi də daxil olmaqla, dəstəkləyən şirkətlərə qarşı yeni ikinci sanksiyalar tətbiq etmək;
48. Rusiyanın yeni suveren borcunun alınması üzrə sanksiyaları genişləndirmək;
49. Amerika təhlükəsizliyinin Kremlin təcavüzündən qorunması haqqında qanun (DASKAA) qəbul etmək;
50. Xəzinədarlıq Departamentindən “Vneşeconombank”ın (VEB) xüsusi təyin edilmiş vətəndaşlar və bloklanmış şəxslər siyahısına (SDN) daxil olunmasını tələb etmək;
51. Rusiyanın təbliğat rəhbərlərinə və ABŞ-ın keçmiş Sovet İttifaqından olan tərəfdaşlarını sarsıdanlara qarşı sanksiyalar tətbiq etmək;
52. Dövlət Departamentinə Kremlə bağlılığı olan və Rusiyanın hərbi təcavüzünü maliyyələşdirən oliqarxlar haqqında məruzə hazırlamağı həvalə etmək;
53. Rusiyanın əsas yerli sektorlara təsiri barədə idarələrarası hesabat tələb etmək;
54. Dünya Banklararası Maliyyə Telekommunikasiyaları Cəmiyyəti (SWIFT)
Rusiyanı SWIFT beynəlxalq kodlar sistemindən kənarlaşdırana qədər ona qarşı sanksiyalar tətbiq etmək;
55. Rusiyanın təcavüzü halında ABŞ-ın və bizim müttəfiqlərimizin aktivləri necə müsadirə edəcəklərini və donduracaqlarını nümayiş etdirən müntəzəm açıq “maliyyə təlimləri” üçün mandat.
NATO və bizim müttəfiqlərimizin dəstəklənməsi yolu ilə Rusiyanın qarşısını almağın yaxşılaşdırılması
56. Dövlət katibindən və müdafiə nazirindən Rusiyanın təcavüzünün qarşısının alınmasını NATO-nun bütün sammitlərində gündəliyin əsas bəndi etməyi tələb etmək;
57. Krımın anneksiyasının tanınmaması haqqında qanun qəbul etmək;
58. Gürcüstanın dəstəklənməsi haqqında qanun qəbul etmək;
59. Ukraynanın təhlükəsizliyinə yardım üzrə təşəbbüsü yeniləyin və ona gəmi əleyhinə silah daxil edin;
60. Dezinformasiyanın qarşısının alınması və Rusiyada demokratik fəalların dəstəklənməsi üzrə Avropa təşəbbüsünün dəstəklənməsini davam etdirmək;
61. Dövlət Departamentinə informasiyanın birbaşa Rusiya xalqına ötürülməsi strategiyasını işləyib hazırlamağı tapşırmaq;
Amerikanın Yaxın Şərqdəki maraqlarının irəliləməsi
İrana və terrorçu cihad hərəkatına qarşı mübarizə
Prezident Trampın İrana maksimum təzyiq kampaniyasının gücləndirilməsi
62. İrana qarşı sanksiyaları aradan qaldıran icra imtinalarını məhdudlaşdırın;
63. Tramp administrasiyasını İrana qarşı dərhal sanksiyalara çağırmaq;
64. İrana silah göndərilməsilə bağlı ABŞ embarqosunun uzadılması üzrə Tramp administrasiyasının səylərini dəstəkləmək;
65. Xəzinədarlıq Departamentinə İİKK aerokosmik qüvvələri komandanını cəzalandırmağı həvalə etmək;
66. İranın neft-kimya, maliyyə, avtomobil və tikinti sektorlarına qarşı sanksiyalar tətbiq etmək;
67. Ticarət mübadilələrinə dəstək alətinə (INSTEX) və onun iranlı tərəfdaşına, Xüsusi ticarət-maliyyə institutuna (STFI) qarşı sanksiyalar tətbiq etmək;
68. Xarici Aktivlərə Nəzarət İdarəsindən (OFAC) İranın gəmiçilik sektoruna “mühüm dəstək” verən fəaliyyət sahəsini genişləndirməyi tələb etmək;
69. İrana qarşı insan hüquqları ilə bağlı mövcud sanksiyaları kodlaşdırmaq və genişləndirmək;
70. İnsan hüquqlarının pozulmasında əli olan iranlı fiziki və hüquqi şəxslərə qarşı sanksiyalar tətbiq etmək;
71. Tramp administrasiyasından İranın ali liderinin maliyyə imperiyasını təşkil edən İran fondlarının və holdinq qruplarının rəhbərlərinə qarşı sanksiya tətbiqini tələb etmək;
72. İran İslam Respublikasının yayımına (İRİB) qarşı sanksiyalar tətbiq etmək;
73. İranda insan hüquqları və girovların götürülməsinə görə məsuliyyət haqqında qanun qəbul etmək;
74. İran oliqarxlarında və qurumlarında korrupsiyanın dayandırılması haqqında qanun qəbul etmək;
75. İrandan sanksiyaların götürülməsi haqda dövlət katibi Pompeonun on iki bəndinin dəstəklənməsi və genişləndirilməsinə dair bəyanat qəbul etmək;
Prezident hərbi səlahiyyətlərinin möhkəmləndirilməsi yolu ilə Amerikanın müdafiəsi
76. Konqres yeni AUMF qəbul etməlidir ki, prezident ölkənin xarici terror təşkilatlarından qorunması üçün dəqiq səlahiyyətlərə malik olsun;
İranın regional roluna qarşı mübarizə
77. Konqres tələb etməlidir ki, Dövlət Departamenti İraq və Suriyada İran tərəfindən dəstəklənən bir sıra proksi-döyüşçünü FTO kimi təyin etsin və İran tərəfindən dəstəklənən gələcək proksi-döyüşçülərin siyahısını tərtib etsin;
78. İraq Xalq Səfərbərlik Qüvvələrinin (FMS) və İŞİD-lə müharibədə İranın dəstəklədiyi digər döyüşçülərin dəstəyi ilə yaradılan uzunmüddətli təhlükələr barədə hesabat tələb etmək;
79. Nə qədər ki, müəyyən zəmanətlərə əməl olunmayıb, İraqın Daxili İşlər Nazirliyinin və federal polisin maliyyələşdirilməsini bloklamaq;
80. İraqda insan hüquqları və məsuliyyət haqqında qanun qəbul etmək;
81. İraqdan İrana qarşı sanksiyalara əməl olunmasını tələb edən qanunvericilik qəbul etmək;
82. ABŞ-ın təhlükəsizlik sahəsində Livan Silahlı Qüvvələrinə (LAF) yardımının maliyyələşdirilməsini azaltmaq;
83. Livana yardım göstərilməsi üçün vergiödəyicilərinin pullarının Beynəlxalq Valyuta Fonduna (BVF) göndərilməsini qadağan etmək;
84. “Hizbullah” və onun Livandakı müttəfiqlərinə qarşı sanksiyaları genişləndirmək;
85. Tramp administrasiyasının Suriyada siyasi keçid və bütün İran qüvvələrinin Suriyadan çıxarılması üzrə siyasətini dəstəkləyən siyasi bəyanat qəbul etmək;
86. Müdafiə Nazirliyindən İdlib (Suriya) üzərində uçuşsuz zonanın texniki-iqtisadi əsaslandırmasını hazırlanmağı tələb etmək;
87. Yəməndə husitləri FTO kimi sanksiyalaşdırmaq, husitləri dəstəkləyən və
Yəməndə sabitliyi pozanlara qarşı sanksiyaları kodlaşdırmaq;
88. Səudiyyə Ərəbistanı və BƏƏ-yə silah satışından çəkinmək;
89. Müdafiə Nazirliyinə ABŞ-ın İran ballistik raketlərindən, qanadlı raketlərdən və pilotsuz uçuş aparatlarından müdafiə üzrə imkanlarının hərtərəfli qiymətləndirilməsini aparmaq tapşırılsın;
Sələfi-cihadçılar ideologiyasına qarşı müqavimət
90. İŞİD və Əl-Qaidə ilə mübarizənin məqsədlərinin daha dəqiq müəyyən edilməsi üçün sələfi-cihadçıların qlobal hərəkatına qarşı mübarizə kimi proqram sənəd qəbul etmək;
91. Səudiyyə Ərəbistanında təhsil islahatı və şəffaflıq haqqında qanun qəbul etmək;
Sələfi-cihadçılar hərəkatının təhlükəsiz sığınacaqlarının və çoxalma yerlərinin ləğvi
92. Sələfi-cihadçılar hərəkatı üzərində qələbə qazanmaq üçün xüsusi olaraq hazırlanmış strateji ofis yaratmaq;
93. Missiya komandirləri və hərbi əməliyyatlar komandirlərini dəstəkləmək üçün USAID, ştatlar və Müdafiə Nazirliyi arasında koordinasiya olunmaqla mülki ekspedisiya potensialını inkişaf etdirmək;
94. ABŞ-ın Afrikanın Sahel regionundan vaxtından əvvəl çıxarılması risklərinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı hesabat tələb etmək;
95. Transsaxara əks-terror tərəfdaşlığı haqqında qanun qəbul etmək;
96. Liviyada sabitlk haqqında qanun qəbul etmək;
97. Ərəbistan yarımadasında “Əl-Qaidə”yə qalib gəlməyə kömək etmək üçün Yəməndə atəşkəsi və Yəmən vətəndaş müharibəsinə dair qətnaməni dəstəkləmək;
98. İraqda insan hüquqlarının dəstəklənməsi siyasətinə və Suriyada Əsəd rejimi və ya İraqda iranlı döyüşçülərlə əməkdaşlıqdan imtinaya dair bəyanat qəbul etmək;
99. İŞİD üzərində qələbəni saxlamaqda davam etmək, sələfi-cihadçıların digər terrorçu qruplarının artmasının qarşısını almaq və neft resurslarını İranın işğalından qorumaq üçün siyasi bəyanat qəbul emək;
100. Əfqanıstanda təhlükəsizliyin təmin edilməsi haqqında qanun qəbul etmək;
Sələfi-cihadçılar hərəkatının maliyyələşdirilməsinin və ona dövlət dəstəyinin bloklanması;
101. Terror təşkilatlarının aşkarlanması və təyin edilməsindən ötrü prezidenti lazımi qanunvericilik səlahiyyətləri ilə təmin etmək üçün prezident Tramp tərəfindən irəli sürülmüş təkmilləşdirmələrlə prezidentin 3224 saylı fərmanını kodlaşdırın;
102. Hakkani və taliblərin qruplaşmasına dəstəyin dayandırılması üçün Pakistana yardımı hərəkətlərlə və öhdəliklərlə şərtləndirmək;
103. Əgər terrorizmi və Əfqanıstanda qeyri-sabitliyi dəstəkləməkdə davam edərlərsə, Pakistanın müdafiə və kəşfiyyat aparatının yüksək vəzifəli məmurlarına qarşı sanksiya məsələsini nəzərdən keçirmək;
104. Pakistanın terrorizmin dövlət sponsoru tərifinə uyğun olub-olmadığını araşdırın;
105. Sanksiyaların həyata keçirilməsinin sürətini və effektivliyini artırmaqdan ötrü OFAC üçün resursları genişləndirmək və ona birbaşa işəgötürmə səlahiyyəti vermək;
İnsan hüquqları ilə bağlı Amerika baxışını müdafiə edən Amerika dəyərləri əsasında beynəlxalq düzənin saxlanması
106. Demokratiyanın və insan hüquqlarının müdafiəsinin ABŞ-ın milli təhlükəsizlik maraqlarına cavab verməsi barədə siyasi bəyanat qəbul etmək;
107. Ayrılmaz hüquqlar Komissiyasının tövsiyələri üzrə qanunvericilik dinləmələri keçirmək;
108. Hər il dünyada demokratiya və insan hüquqlarının vəziyyəti haqqında dinləmələr keçirmək;
109. Qlobal Maqnitski Qanunu üzrə həddi insan hüquqlarının “kobud” pozulmasından insan hüquqlarının “ciddi” pozulmasınadək aşağı salın;
110. İnsan hüquqlarının müəyyən edilməsi üçün ABŞ və ya beynəlxalq təşkilatlara şamil olunan istinadları ABŞ qanunvericiliyindən çıxarmaq;
111. Dövlət Departamentinə “sosial və iqtisadi hüquqlar”ın pozulması ilə bağlı məlumatlara görə federal maliyyələşdirmədən istifadəni qadağan etmək;
112. Müəssisələrə sosial və iqtisadi hüquqları qorumaq və həyata keçirmək öhdəliyi yaradan beynəlxalq təlimatlar və standartların irəliləməsi üçün federal maliyyələşdirməni qadağan etmək;
113. Dövlət Departamentinə insan hüquqları sahəsində inflyasiya, o cümlədən universal insan hüquqlarının tanınması ilə bağlı normal prosedurlardan yan keçmək üzrə ABŞ bürokratiyasının səyləri barədə məlumat verməyi həvalə etmək;
114. ABŞ-da hesabatlılığa və islahatlara yardım üzrə ABŞ-ın rəhbərliyi altında hər il keçirilən forum kimi Dini Azadlığın Təşviqi Nazirliyini kodlaşdırın.
115. Prezidentə üzvlük haqlarının könüllülük əsasına keçirilməsi məqsədilə ABŞ-a təzyiq göstərməyi tapşırmaq;
116. Dövlət Departamentinin Baş Departamentinə ABŞ vəsaitlərinin beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən istifadəsini yoxlamağı həvalə etmək;
117. Dövlət Departamentinə ABŞ-ın maraqları üçün dəyərli olması baxımından ABŞ təşkilatlarının bölgüsünü aparmağı həvalə etmək;
118. ABŞ-da sülhməramlı əməliyyatların maliyyələşdirilməsinə 25 faizlik limiti təmin etməyə davam etmək;
119. Tələb olunsun ki, Dövlət Departamentinin illik səsvermə praktikası haqda BMT-nin hesabatına hər ölkəyə təqdim olunan xarici yardım barəsində informasiya daxil edilsin;
120. ABŞ-da xarici yardımın bölüşdürülməsi zamanı səsvermə praktikasının mütləq şərt kimi qoyulmasını tələb etmək;
121. ABŞ səfirlərinin təyin olunduqları ölkələrin xarici işlər naziri ilə “Birləşmiş Millətlər Təşkilatında səsvermə praktikası” adlı illik məruzəni müzakirə etdiklərinin təsdiqlənməsini tələb etmək;
122. ABŞ-da könüllü ianələrin bir hissəsini məhdudlaşdırın, bununla da ABŞ vətəndaşlarının məşğulluğunu artırın;
123. ABŞ inkişaf proqramı, ABŞ tərksilah məsələləri üzrə İdarə, ABŞ yaşayış məntəqələri üzrə proqramlar, ABŞ insan hüquqları üzrə ali komissarı, ABŞ iqlim üzrə ekspertlərin hökumətlərarası qrupu üçün maliyyələşmənin başa çatdırılması;
ABŞ-ın iqlim dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası
124. ABŞ Əhali Fondu Agentliyinin maliyyələşdirilməsini qanunvericilik şəklində bloklamaq;
125. Prezident Trampın Mexiko şəhərində gücləndirilmiş siyasətini kodlaşdırın;
126. Əsəd üçün BMT yardımının dayandırılması haqqında qanun qəbul etmək;
127. ABŞ-a münasibətdə alternativ çoxtərəfli təşkilat kimi demokratik birliklərin irəliləməsi üzrə siyasətə dair bəyanat qəbul etmək;
Xarici yardım islahatına və beynəlxalq diplomatiyaya nəticələrə əsaslanan yanaşma
128. Xarici yardım sahəsində qanunvericilik normalarını azaltmaq;
129. Aydın məqsədləri və aydın müəyyən edilmiş səlahiyyətləri olan dörd yardım hesabı üzrə xarici yardım proqramlarının konsolidasiyası;
130. USAİD funksiyalarını Dövlət Departamentinin tabeliyinə keçirmək;
131.İnkişaf məqsədilə USAID-in yardım göstərilməsi üzrə missiyasının “Minilliyin çağırışları” korporasiyasına (MCC) keçirilməsi ilə bağlı sınaq;
132. MCC-yə tapşırılsın ki, yardım alan ölkələrdən qanunun aliliyinin möhkəmləndirilməsinə, iqtisadi azadlığa və özəl investisiyaların cəlb edilməsinə yönəlmiş siyasəti qəbul etməyi tələb etsin;
Dövlət İslahatlar Departamenti
133. ABŞ səfirlərinin xarici yardımları qəbul edən ölkələrdə ona böyük dərəcədə nəzarət etmək imkanlarını genişləndirmək;
134. Xarici və dövlət qulluğunu xidmətlərin əsasında müasir işəgötürmə strukturu ilə əvəzləmək;
135. Dövlət katibinin iqtisadi artım, energetika və ətraf mühit məsələləri üzrə müavininin ləğvi;
136. Münaqişələrin nizamlanması və sabitləşməsi üzrə Büronun ləğvi;
137. İnsan hüquqları və çoxtərəfli işlərə və beynəlxalq təşkilatlara nəzarət sahəsində işinin səmərəliliyini artırmaq üçün Dövlət Departamentində katib müavininin indiki vəzifəsində islahatlar aparmaq;
138. ABŞ informasiya agentliyini bərpa etmək, dövlət katibinin ictimai diplomatiya və ictimaiyyətlə əlaqələr üzrə müavinini və onun bürolarının əksəriyyətini (Qarşılıqlı Fəaliyyətlər üzrə Qlobal Mərkəz də daxil olmaqla) ləğv etmək;
139. Dövlət Departamentində artıq, köhnəlmiş, qeyri-aktual və dublikat hesabatların ləğvi./turan
Transqafqaz.com
Toğrul Lətifoğlu