Erməni diplomatiyası uzun zamandır ki, haradasa London, Brüssel, Vaşinqton və Sankt-Peterburq arasında Atlantik okeanında yaşamağı dayandırmalı, qalan dünya üçün çalışmalı, yalnız həsrətində olan Avropada və ya uzaq Amerikada baş verənləri görməməlidir………
Saziş açıq şəkildə hazırlanır: erməni politoloqu üç ölkə başçılarının hazırlanan görüşündən danışıb
Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan dövlət başçılarının görüşünə, ölkələr arasında məsələlər paketinə, regionda geosiyasi inkişaflara və Ermənistanda müxalifət küçə fəallığının yeni dalğasından nə gözləməli olduğuna dair “Ceyran media” müxbiri Qafqaz İnstitutunun direktoru, politoloq Aleksandr İsgəndəryanla söhbət edib.
Bu yaxınlarda 3 dövlət başçısının noyabrın 9-da keçiriləcək görüşü və yeni bəyanatın imzalanması barədə məlumat yayıldı, bundan sonra onun təkzib olundu. Bu cür məlumatların yanması təsadüfi idimi?
– Bu təsadüfi deyil. Fəsillərin görüşü, şübhəsiz ki, hazırlanır. Bu görüş üçün hazırlanmış bir paket var. Aydındır ki, mümkün deyil onun yox idi. Ermənistan və Azərbaycanın həll edilməli məsələlər paketi var. Təbii ki, bu görüşdə vasitəçi kimi Rusiya çıxış edəcəkdir.
Aydındır ki, bu ölkələr üçün vacib və ciddi olan məsələlər müzakirə ediləcəkdir: sərhədlərin konfiqurasiyası məsələsi və yollar məsələsi. Nə üçün bu, mətbuatda üzə çıxdı: ola bilsin ki, ictimai rəyi hiss edirlər, halbuki, Ermənistan hakimiyyəti özünü bəzi formatlar aparmağa qadir hesab edir. Bu, son ilin bütün tarixini göstərir. Təbiidir ki, müxalifət buna qarşı hərəkət edir, bu süjetləri ortaya qoyur ki, bu cür inkişaflara qarşı dursun.
Saziş açıq şəkildə hazırlanır. Və gec-tez bəyanat və ya yol xəritəsi şəklində qəbul ediləcək. Kommunikasiyalar haqqında bənd ötən ilin 9 noyabr tarixli Sazişdə qeyd olunan yeganə postmüharibə məntəqəsidir. Qalanlar atəşin dayandırılmasıdır. Bunu Rusiya, Qərb, Azərbaycan, Türkiyə kiçik bir fərqlə yanaşırlar. Ermənistana getməyə yer yoxdur. Proses gedir və bir şeyə gətirib çıxaracaq.
Ermənistanın müxalifət partiyaları hakimiyyətin dəyişməsinin tələbləri ilə küçə etirazlarının bərpasını bəyan ediblər. Sizin fikrinizcə, onlar real olaraq bu nəticəyə gətirib çıxara bilərlərmi?
-Mən düşünmürəm ki, yaxın aylarda hakimiyyət dəyişikliyi olacaq. Bunun mümkün olması üçün müxalifət vahid, bu ssenariyə kifayət qədər homogen yanaşmalı və ən başlıcası, cəmi 300 min insanı küçəyə çıxarmaq üçün kifayət qədər resurslara malik olmalıdır. Mən hələ belə bir resurs görmürəm. Bu, hakimiyyətin relegitimləşdirildiyi seçkiləri göstərdi. Müxalifət mitinqlər keçirmək, fəallıq nümayiş etdirmək, hakimiyyətin dəyişməsi haqqında diskurs müstəvisinə keçməyə çalışır. Bu akt deyil, proses olacaq. Bizdə küçə fəallığı siyasi mübarizənin demək olar ki, daimi hissəsidir.
“Valday” diskussiya klubunun iclasında Vladimir Putin bəyan edib ki, Ermənistan-Azərbaycan sərhədindəki vəziyyəti Rusiyanın iştirakı olmadan həll etmək olmaz, çünki kartlar Rusiya Baş Qərargahında yerləşir. O, həmçinin qarşılıqlı kompromislərin zəruriliyindən danışdı. Hansı kompromislərdən söhbət getdi?
-O, tamamilə məntiqli danışırdı. Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyinin rus sülhməramlıları tərəfindən təmin edildiyi və sərhədin təhlükəsizliyinin Rusiya ilə bağlı mexanizmlərlə təmin edildiyi bir şəraitdə istənilən digər vasitəçinin təqdim olunması çətindir.
Putin hərbi aksiyalar prosesinin danışıqlar prosesinə keçirilməsindən danışıb. Bu prosesin necə keçəcəyi tamamilə başqa məsələdir. Rusiya Hər iki tərəf tərəfindən tanınacaq və daha az və ya daha təhlükəsiz olacaq sərhəd olmalıdır.
Son zamanlar regionda İran daha fəal mövqe nümayiş etdirməyə başlayıb. O, vəziyyətin inkişafına təsir edən amil ola bilərmi?
-İran müharibədən başlayaraq regionda baş verən bütün dəyişiklikləri sevindirə bilməz. Əslində, baş verməli olan hər şey keçən il noyabrın 9-dək baş verdi. Müharibə başa çatıb və indi Azərbaycanın hərbi qələbəsinin tərtibatı baş verir. İran buna ciddi təsir göstərə bilməz. Onun tərəfindən buna münasibət bildirməyə cəhd göstərildi, İran-Azərbaycan bildirişlərinin və bəyanatlarının bütöv bir seriyası var idi. Lakin tandemdə Azərbaycan-Türkiyə və Rusiyanın yolların açılmasını prinsipcə dəstəkləməsi çətin ki, bu vəziyyətdə İran bu hüquqa veto qoya bilsin. İndi İranın da çıxış edə biləcəyi hansısa modelləri işləyib hazırlamağa çalışırlar.
Regionda Hindistan fəallaşıb: bu yaxınlarda iki ölkənin rəhbərliyi arasında yüksək səviyyədə görüşlər keçirilib. Hindistan, Ermənistan və İranı birləşdirəcək ticarət yollarının açılması barədə danışıqlar aparılır. Bu, inkişaf üçün nə dərəcədə perspektivli istiqamətdir?
-Erməni diplomatiyası uzun müddətdir ki, Atlantik okeanında, haradasa London, Brüssel, Vaşinqton və Sankt-Peterburq arasında yaşamağı dayandırmalıdır. İşlənməmiş istiqamətlər çoxdur, özü də buna ehtiyac var. Bu, Hindistan, Misir, Çin, Yaponiya. Hindistanla bu cür təmasların baş verməsi də qismən Ermənistan tərəfindən edilən işlərin nəticəsidir. Qismən-Hindistan-Pakistan münasibətlərinin spesifikliyinin nəticəsidir.
Yol ötürücülərinin inkişafı-lazımlı və vacib şeydir. Və bu yol ötürücüləri necə keçəcək-ciddi.
Hesab edirəm ki, bu, bir bəyanatla tez bir zamanda inkişaf edə bilər. Ancaq bu istiqamətdə işləmək lazımdır. Və hələ 20 il bundan əvvəl başlamaq lazım idi.
Haylar ağıllanmaq istəyir.
Tərcümə etdi: Rəsul Rəsulov İrəvan Türk Cumhuriyyəti, Millət Şurası üzvü