Diplomatiyada çoxlu yazılı və yazılmamış qaydalar var. Onlardan biri digər dövlətlərdə həmkarları ilə, xüsusən də eyni ölkədə akkreditə olunanlarla açıq diskussiyaya girməməkdir. Peşəkar etika qaydaları bu halda ölkənizin mövqeyini polemikaya daxil olmadan bildirməyə imkan verir.
İranın Azərbaycandakı səfiri Abbas Musevi bu incəlikləri yəqin ki, unudub. Bakıda ölkəsini təmsil edərkən onlara riayət etməyi zəruri hesab etməyib. Lakin İran diplomatik missiyasının rəhbəri İsrailin Azərbaycandakı səfiri Corc Diklə polemikaya başlayıb.
ABŞ və İsrail səfirləri Earl Litzenberger və George Dick Quba bölgəsindəki Krasnaya Sloboda kəndini ziyarət etdilər. Bundan sonra Twitter -də paylaşdılar: “İran dini və etnik azlıqlarını sıxışdırır və digər ölkələrdə yəhudiləri təqib edir. İsrail, ABŞ və Azərbaycan – müxtəlifliyimizə və tolerantlığımıza sərmayə qoyuruq”.
Musəvi bu dözümsüzlük göstərərək dedi:“Yəhudilərə, Xristianlara və digər ilahi dinin tərəfdarlarına xüsusi hörmətlə yanaşırıq. Amma əminik ki, Azərbaycan Respublikası və Fələstin əbədi olaraq İslam ölkələri olaraq qalacaqlar. Bu bölgədə sionist xəyalları heç vaxt reallaşmayacaq”.
Burada, əlbəttə ki, İran səfirinin qısa cavabına onu qeyd etmək olar ki, İran heç zaman dövlət adı “İslam Respublikası” adına layiq olmayıb. İranda aparıcı avanqard millət olan İran türklərinə qarşı dini-siyasi-etnik ayrı seçkiliyi əyani sübut kimi qeyd edə bilərik. Yəhudilərə əbəs yerə hörmət etməkdən də bəhs etdi. İranın bu məsələdəki siyasəti hamıya məlumdur. İran xüsusi xidmət orqanlarının İsrail və Yəhudi hədəflərinə qarşı təşkil etdiyi terror aktları da yaddaşlardan silinməyib Amma bilərəkdən İran səfirinin qısa bir tvitdə neçə dəfə reallıqdan uzaqlaşa bildiyini ətraflı izah etməyəcəyik. Amma Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın bu yaxınlarda İrana səfəri zamanı baş verən qalmaqalı barədə yazmaya bilmərik. Paşinyanın İranın böyük toplantı sarayında erməni icmasının nümayəndələri ilə görüşü zamanı “Qarabağ Ermənistandır və nöqtə!” deməsi haqlı olraq Azərbaycan vətəndaşlarında haqlı bir hiddət yaratdı. Necə olur ki, özünü “regional güc” hesab edirsən, Azərbaycana kimin gəldiyini, kimin getdiyini bildirirsən, amma “Qarabağ Ermənistandır və nöqtə!”nin ermənicə yazıldığını və onun farscaya çevrilmədiyini vurğuluyursan. Bu riyakarlıq deyil?
Ağayi Musevi tərəfindən Azərbaycanda hansı “sionizm xəyalları”nın xəyal edildiyini belə dəqiqləşdirməyəcəyik. Digər başqa bir məsələ vacibdir. Aydındır ki, Musevi sadəcə olaraq “trendə uyğunlaşır”. Son illər İran camiəsinin bütün səviyyələrində, “Azərbaycan” və “Sionizm” sözləri dövriyyədədir. Bu da sadə İran xalqlarına yanlış məlumat verməkdən və aldatmaqdan başqa bir şey deyildir.
İran Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Xatibzadə İranın “sərhədlərində sionist rejimin olmasına dözməyəcəyini” bəyan edəcək, sonra İran Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Abdollahiyan oxşar bir şey söyləyəcək, sonra Tasnim agentliyi Sionist təhlükə “Zəngəzur dəhlizində” yazaraq üz-gözünü cırmaqlayacaq.
Qısa olaraq demək olar ki, bunun niyə baş verdiyi hər kəsə aydındır. Azərbaycanın Qarabağdakı qələbəsi Tehranın bir çox radikal-şovinist dairələrinin qorxulu röyasına çevrilmişdir.
Arazın şimalındakı müstəqil və daha da dünyəvi Azərbaycan dövlətçiliyi ilk gündən Tehranda narahatlıq yaratdı. İran fars-molla rejimi özünün teokratik təməllərinə və zəbt etdikləri hakimiyyətə təhlükə gördülər.
Bu səbəbdən:
-Azərbaycanda “vəziyyəti gərginləşdirmək” cəhdləri;
-30 il ərzində işğalçı Ermənistana iqtisadi-hərbi yardımların edilməsi;
-Azərbaycanda savadsız, cahil və nadan insanlardan istifadə edərək bir örgütün yaradılması və sairə kimi təxribatlardan istifadə edib.
Artıq regionda geopolitik vəziyyət dəyişmişdir. Bunu qüdrətli Azərbaycan xalqı qardaş Türkiyənin mənəvi dəstəyi ilə etmişdir.
Azərbaycan nəinki işğalçı Rusiyanı, İranı, Ermənistanı nokaut etdi, o cümlədən ölkəmiz dövlətin yetkinliyi üçün ən ağır imtahandan keçdi. Üstəlik, indi bölgədə yeni Türkiyə, Pakistan, Böyük Britaniya və İsrailin iştirakı ilə siyasi ittifaqlar qurulur.
Təbii ki, Tehranın bu yeni “meylləri” nəzərə almaq, təxribatçı siyasətdən əl çəkmək və Azərbaycanla münasibətləri qarşılıqlı hörmət və daxili işlərə qarışmamaq əsasında qurmaq üçün çoxlu imkanları vardı. Lakin Tehran bunun əvəzində “evdə kimin lider olduğunu göstərmək”, Xankəndinə “qaçaqmalçılıqdan”, Araz sahilində hücum ritorikalı təlimlər keçmək qərarına gəldi. Bu o zamana təsadüf edir ki, ABŞ-ın ermənipərəst konqresmenləri Türkiyə və Azərbaycan əleyhinə qətnamə təqdim edirlər. İndi sual olunur fars-molla rejimi sən kiminlə ittifaqdasan? Aydın məsələdir, sən kamuflaj olsanda “şirin quyruğu” görünür. Ustəlik buraya Suriyanı da əlavə edə bilərik. İslam düşməni Rusiya iə birləşib Suriyaya fəlakəti, dağıntıları, 1 milyona yaxın dinc insanın qətlə yetirlməsini, 6 milyona yaxın insanın qaçqın düşməsinin səbəkarı sən oldun fars-molla rejimi. Yarandığın gündən ancaq İslam dövlətəri (İrak, Suriya, Azərbaycan) ilə müharibələr aparmısan.
Vahidov Qurban. Araşdırmaçı – analitik