44 günlük müharibə nəticəsində erməni işğalından azad edilmiş ərazilərdə aparılan araşdırma, erməni hərbçilərinin cinayətlərinə dair getdikcə daha çox maddi sübutlar aşkarlanır.
Cəbrayıl rayonu ərazisində işğalçı erməni ordusu tərəfindən yaradılmış keçmiş silah-sursat anbarını araşdırarkən 150 çox partlamamış hərbi sursat, müxtəlif çaplı patronlar, 5 kq partlayıcı maddə, ağ fosfor tərkibli 17 minaatan mərmisi tapıldı. Və Bu maddələr qadağan edilmiş silah kimi təsnif edilir.
Mütəxəssislərin bildirdiyi kimi, onun tətbiqi “Yandırıcı silahların istifadəsinə qoyulan qadağan və ya məhdudiyyətlərə dair III Protokol” BMT-nin 1980-ci il tarixli “Bəzi adi silahlar haqqında” Konvensiyasına uyğun olaraq ilə açıq şəkildə qadağan edilmişdir.
Qəti şəkildə söyləyə bilərik ki, erməni işğalçılarının ağ fosfordan istifadə etməsi faktı artıq bir neçə dəfə bildirilmişdir.
Bənzər bir hadisə hələ 2016-cı ilin yazında qeyd edildi. Belə ki, o zaman Tərtər rayonunun Askipara kəndi yaxınlığındakı pambıq tarlasında ağ fosforlu partlamamış bir mərmi tapıldı. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bu barədə dərhal Azərbaycanda akkreditə olunmuş xarici ölkələrin səfirliklərinin hərbi attaşelərinə Ermənistanın bu tip silahlar ilə Azərbaycanın mülki əhalisinə qarşı istifadə etməsi haqqında məlumat verdi.
Bu fakt 11 may 2016-cı il tarixində ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin münaqişə ilə məşğul olan şəxsi nümayəndəsinin, səhra köməkçilərinin iştirakı ilə j cümlədən 13 ölkənin 20 nümayəndəsi və hərbi attaşesi tərəfindən Askipara kəndinə səfəri zamanı, izlənildi və ATƏT-in Minsk qrupu tərəfindən sənədləşdirildi.
Ancaq təəssüf ki, beynəlxalq humanitar hüququn açıq və kobud şəkildə pozulmasına baxmayaraq, Ermənistana qarşı heç bir sanksiya tətbiq olunmadı. Erməni millətçi dairələri bu kimi hadisələri Qərbin onlara qarşı reveransı qəbul etdilər və bu gündə öz hərbi cinayətlərini davam etdirirlər.
44 günlük müharibə zamanı işğalçı Ermənistan ordusu dəfələrlə ağ fosfor mərmilərindən istifadə etmişdir. 8 oktyabr 2020-ci il tarixində Ermənistan Azərbaycanın Füzuli bölgəsində ordumuzun mövqelərini fosfor silahı ilə vurdu – xoşbəxtlikdən sursat partlamadı və sonra ANAMA zabitləri tərəfindən zərərsizləşdirildi.
Azərbaycan PUA-larının kameralarını “kor etmək” üçün Ermənistan ağ fosfordan istifadə edərək Şuşa şəhərinin yaxınlığındakı meşələri yandırmışdır. Nəhayət, ağ fosfor Ermənistan tərəfinin Azərbaycana qarşı istifadə etdiyi tək qadağan edilmiş silah deyil. Bərdədə yaşayış sahələrinin atəşə tutulmasında, kassetli döyüş sursatlarının vəhşicəsinə istifadəsini xatırlamaq kifayətdir.
İndi də – yeni maddi sübutlar, anbarda saxlanılan minaatan mərmiləri şəklində.
Butün bunlar bu cür qadağan edilmiş silahların istifadəsi faktını qeyd etməklə yanaşı, bu mərmilərin harada istehsal olunduğu, harada və kimlər tərəfindən satıldığı kimi bütün əlaqələri izləməyə imkan verir.
Bəs bu cinayətlərdən sonra beynəlxalq içtimaiyyətin lazımi reaksiya olacaqmı?
Bəli, müharibə bitdi, amma bu o demək deyil ki, beynəlxalq humanitar hüquq normalarını bu cür kobud şəkildə pozmaqda günahkar olanlar, üstəlik hərbi canilərinin münaqişə ritorikasından imtina etmədiyi bir vəziyyətdə “avtomatik olaraq” amnistiya edilməlidir. Qadağan edilmiş silahların istifadəsi kimi ciddi beynəlxalq cinayətlər yalnız istifadə olunduqları ölkə üçün deyil, hər kəs üçün bir təhlükədir.
Azərbaycan xalqı Vətən müharibəsi dövründə və ondan sonra işğalçı Ermənistanın havadarlarının ABŞ, Fransa daxil olmaqla bir sıra Avropa ölkələrinin və Rusiya olduğunun şahidi oldu. O “xristian klubunu” birləşdirən amil isə Türk xofudur, “turkofobiyadır”.
Vahidov Qurban. Araşdırmaçı – analitik